- Theo ghi nhận thông tin từ Bệnh viện Đa khoa Trung ương Cần Thơ về trường hợp dương tính ký sinh trùng sốt rét địa chỉ tại: Ấp Cây Cách, xã Bình Phú, huyện Càng Long, tỉnh Trà Vinh (là người lao động từ Angola (Châu Phi) về nước) ngày 12/01/2024 Trung tâm Kiểm soát bệnh tật Trà Vinh đã ghi nhận 01 trường hợp nhiễm ký sinh trùng sốt rét ngoại lai ở ngoài nước về địa phương. Để duy trì kết quả loại trừ sốt rét và nâng cao ý thức phòng chống bệnh sốt rét của người dân Trung tâm Kiểm soát bệnh tật tuyên truyền giáo dục sức khỏe đến người dân một số kiến thức về bệnh sốt rét như sau:

- Bệnh sốt rét là bệnh truyền nhiễm do ký sinh trùng Plasmodium gây nên. Bệnh lây theo đường máu, chủ yếu do trung gian truyền bệnh là muỗi Anopheles, biểu hiện lân sàng điển hình của bệnh: rét run, sốt, vã mồ hôi. Cơn sốt có thể có chu kỳ một ngày một cơn hay cách nhật, cách 3 ngày tuỳ theo tính chất của Ký sinh trùng sốt rét. Bệnh lây lan rất nhanh trong một thời gian ngắn có thể hàng trăm người cùng mắc bệnh Sốt rét, nếu bệnh lưu hành ở địa phương có thể gây thành dịch. Ở nước ta bệnh sốt rét lây truyền quanh năm.

- Sốt rét được chia làm hai loại: Sốt rét thông thường là sốt rét chưa có biến chứng và Sốt rét ác tính là sốt rét có biến chứng dẫn tới những triệu chứng nguy hiểm và có thể tử vong sau 12 giờ đồng hồ sau khi có triệu chứng của bệnh. Đối với bệnh nhân mắc bệnh sốt rét việc chẩn đoán chính xác và kịp thời vô cùng quan trọng vì bệnh có thể tiến triển nhanh chóng và đe doạ tính mạng người bệnh.

- Người dân do không hiểu rõ nguyên nhân gây ra bệnh sốt rét nên mọi người không biết cách phòng chống và điều trị bệnh. Có những người bị bệnh Sốt rét không đến thầy thuốc để điều trị mà đi mua thuốc uống bừa bãi không đúng thuốc đặc trị nên bệnh không hết, dẫn đến tình trạng tiền mất tật mang, thậm chí sốt rét ác tính gây nên tử vong.

- Tác nhân gây bệnh chính là do muỗi truyền bệnh, thời điểm đặc biệt muổi phát triển mạnh là đầu và cuối mùa mưa, do vậy có 2 đỉnh bệnh lây lan nhanh là đầu và cuối mùa mưa. Thời điểm hiện nay, mùa truyền bệnh có thể thay đổi do biến đổi khí hậu, lao động theo thời vụ của người dân, bởi những hoạt động làm tăng, giảm sự tiếp xúc với muỗi truyền bệnh.

- Thời kỳ ủ bệnh và lây truyền trung bình từ 7-14 ngày. Giai đoạn trong máu có giao bào ký sinh trùng sốt rét là nguồn lây bệnh thường xuất hiện sau cơn sốt đầu tiên và tùy từng loại ký sinh trùng lưu hành ở từng địa phương cụ thể. Nếu không được điều trị triệt để ký sinh trùng sốt rét có thể tồn tại và lây truyền từ 1 đến 3 năm. Muỗi truyền  sốt rét nhiễm ký sinh trùng sốt rét sau khi hút máu người có giao bào khoảng 10 ngày là có thể truyền bệnh sốt rét và truyền bệnh suốt vòng đời của muỗi.

 - Chẩn đoán sốt rét bằng cách xét nghiệm lam máu hoặc xét nghiệm chẩn đoán nhanh phát hiện kháng nguyên, hoặc kỹ thuật sinh học phân tử; Mọi người đều có thể mắc bệnh sốt rét, có thể nhiễm một loại ký sinh trùng hoặc nhiều loại ký sinh trùng cùng lúc. Miễn dịch mắc phải đối với bệnh sốt rét là không bền vững, bệnh sốt rét có thuốc điều trị đặc hiệu bao gồm điều trị cắt cơn sốt, điều trị diệt giao bào chống lây lan nên người dân cần nâng cao nhận thức về bệnh. Người đi về từ vùng sốt rét lưu hành như các tỉnh Bình Phước, Bình Dương, Tây Nguyên và các nước Châu Phi, Camphuchia, Lào,…trong 14 ngày nếu có những triệu chứng như rét run, sốt, vã mồ hôi, cơn sốt tái đi tái lại uống thuốc hạ sốt không đáp ứng thì cần đến cơ sở Y tế để được khám, lấy lam xét nghiệm tầm soát ký sinh trùng sốt rét.

- Hiện tại chưa có vắc xin phòng bệnh sốt rét nên các biện pháp phòng bệnh tập trung vào tiêu diệt, ngăn cản muỗi đốt bằng: Phun hóa chất tồn lưu trong nhà; ngủ màn hoặc võng màn được tẩm hóa chất, sử dụng các biện pháp xua muỗi. Ngoài ra, kết hợp với vệ sinh môi trường, thường xuyên diệt muỗi và bọ gậy (lăng quăng). Huy động sự tham gia của cộng đồng, các đoàn thể tham gia phòng chống sốt rét; tuyên truyền giáo dục nâng cao nhận thức và thay đổi hành vi của người dân về phòng chống sốt rét. Thường xuyên giám sát lấy lam tầm soát để phát hiện sớm bệnh và điều trị diệt giao bào, tiệt căn bằng Primaquin để giảm nguồn lây./.

Bài, ảnh: Trường Giang

Trung tâm Kiểm soát Bệnh tật Trà Vinh